Η γήρανση είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο που αναπόφευκτα ισχύει για κάθε ζωντανό οργανισμό. Όλες οι κυτταρικές δομές, από την πιο απλές έως τις πιο σύνθετες, γεννιούνται, ζουν και πεθαίνουν.
Βεβαίως, οι άνθρωποι δεν πεθαίνουν από τα γηρατειά, αλλά από τις σοβαρές ασθένειες που εμφανίζονται στους ηλικιωμένους (καρκίνος, εγκεφαλικό, καρδιοπάθεια, κ.λπ.).
Ωστόσο, από βιολογικής άποψης, η ηλικία επηρεάζει την διαδικασία πολλαπλασιασμού των κυττάρων. Για να το πούμε πιο απλά, τα κύτταρα των ηλικιωμένων παύουν να πολλαπλασιάζονται, και επομένως δεν μπορούν να αποκαταστήσουν τις βλάβες.
Η επιστήμη, αλλά και διάφορα φιλοσοφικά και θρησκευτικά ρεύματα, προσπαθούν εδώ και αιώνες να ανακαλύψουν τις αιτίες της γήρανσης.
Το ενδιαφέρον τους δεν είναι απλά φιλολογικό, καθώς από την εποχή των αλχημιστών έως σήμερα, όλοι αναζητούν το «ελιξίριο της ζωής», δηλαδή έναν τρόπο να καθυστερήσουν τη γήρανση.
Δεν είναι όλα γραμμένα στη μοίρα μας…
Για τις αιτίες της γήρανσης έχουν διατυπωθεί πάνω από 300 επιστημονικές θεωρίες, κάποιες αντικρουόμενες μεταξύ τους. Τα τελευταία χρόνια οι ερευνητές έχουν συμφωνήσει στις επικρατέστερες θεωρίες, οι οποίες τουλάχιστον δεν αναιρούν η μία την άλλη.
Στο πρώτο που έχει καταλήξει πλέον η επιστημονική κοινότητα είναι ότι γήρανση και η μακροβιότητα εξαρτώνται από την κληρονομικότητα και από το περιβάλλον.
Σε ένα ποσοστό της τάξης του 25% - 30% παίζουν ρόλο τα γονίδια. Όμως κατά 75% η διάρκεια της ζωής μας καθορίζεται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες.
Το συμπέρασμα αυτό είναι ιδιαίτερα παρήγορο, γιατί δείχνει ότι με μικρές ή με μεγαλύτερες αλλαγές στον τρόπο ζωής μας, μπορούμε να ζήσουμε περισσότερο και κυρίως να απολαύσουμε μια ποιοτική ζωή.
Οι κυτταρικές βλάβες είναι αναπόσπαστο κομμάτι της γήρανσης και της ίδιας της ζωής, αλλά το πώς ζούμε μπορεί να μειώσει την ταχύτητα με την οποία καταστρέφονται οι κυτταρικές δομές.
Οι βασικές θεωρίες για τη γήρανση
Ένας βασικός παράγοντας για τη γήρανση οι ελεύθερες ρίζες που προκαλούνται από τις διάφορες οξειδωτικές ουσίες.
Οι ελεύθερες ρίζες είναι ασταθή άτομα που δημιουργούνται από διάφορες φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισμού όπως η αναπνοή και ο μεταβολισμός. Συνήθως οι αντιοξειδωτικές ουσίες τις εξουδετερώνουν πριν προλάβουν να προκαλέσουν βλάβες.
Δυστυχώς, εάν παραμείνουν στον οργανισμό για μια σειρά λόγους όπως η κακή διατροφή, η ατμοσφαιρική ρύπανση, το αλκοόλ, τα ναρκωτικά και το άγχος , τότε προκαλούν οξειδωτική βλάβη στο DNA και στα διάφορα κύτταρα.
Ειδικό ρόλο στη διαδικασία της γήρανσης φαίνεται να παίζουν οι γλυκοτοξίνες. Οι συγκεκριμένες ουσίες σχηματίζονται μέσα στο σώμα όταν οι πρωτεΐνες ή τα λίπη ενώνονται με τα σάκχαρα. Οι γλυκοτοξίνες κολλάνε σε άλλες πρωτεΐνες και προκαλούν σταυροειδείς δεσμούς που εμποδίζουν τη φυσιολογική λειτουργία των πρωτεϊνών, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται βλάβες στα γειτονικά κύτταρα.
Αυτό μπορεί να γίνει είτε με φυσικό τρόπο με τις τροφές που περιέχουν ζάχαρη, είτε με το μαγείρεμα του κρέατος και άλλων τροφίμων σε υψηλές θερμοκρασίες οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα την παραγωγή χημικών ουσιών.
Οι έρευνες έχουν ενοχοποιήσει τις γλυκοτοξίνες για πολλά δεινά, από τις ρυτίδες και τον διαβήτη, μέχρι το Αλτσχάιμερ.
Η ηλιακή ακτινοβολία ή η έκθεση σε άλλες ακτινοβολίες όπως η ραδιενέργεια, είναι ένας επιπλέον παράγοντας που προκαλεί βλάβες στο DNA. Όταν αυτές οι βλάβες είναι μεγάλες, τα κύτταρα δεν μπορούν να τις επιδιορθώσουν.
Βεβαίως, πέραν των τοξικών ουσιών και της διατροφής, μπορεί να υπάρχουν βλάβες στην αντιγραφή του DNA, οι οποίες οδηγούν σε μεταλλάξεις που καταστρέφουν τα κύτταρα.
Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες έχουν συνδέσει τη διαδικασία της γήρανσης με τη μείωση του μήκους των τελομερών.
Τα τελομερή είναι καλύμματα στις άκρες των χρωμοσωμάτων που εμποδίζουν το DNA να ξετυλιχθεί. Φανταστείτε ότι τα χρωμοσόματα είναι κάτι σαν τα κορδόνια των παπουτσιών και τα τελομερή το πλαστικό περίβλημα στις άκρες των κορδονιών.
Κάθε φορά που διαιρείται ένα κύτταρο, τα τελομερή κονταίνουν. Σε κάποια φάση τα τελομερή γίνονται τόσο κοντά, ώστε τα κύτταρα δεν μπορούν να αντιγραφούν και να επιδιορθωθούν.
Πώς θα «καθυστερήσετε» το χρόνο
Με τα σημερινά δεδομένα η γήρανση δεν μπορεί να αποτραπεί. Όμως, υπάρχει τρόπος να ζήσουμε περισσότερα (και καλύτερα) χρόνια, βελτιώνοντας τον τρόπο ζωή μας.
Το άλφα και το ωμέγα για να παρατείνετε τη νεότητα είναι μια διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικά. Μία τέτοια κατηγορία ουσιών είναι ορισμένες βιταμίνες όπως η Α, η C και η Ε.
Οι ουσίες που έχουν αντιοξειδωτική δράση όπως οι βιταμίνες, τα καροτενοειδή, τα φλαβονοειδή και οι πολυφαινόλες εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες του οξυγόνου, οι οποίες επιτίθενται στα κύτταρα.
Τα αντιοξειδωτικά βρίσκονται στα φρέσκα φρούτα και στα λαχανικά. Βεβαίως, υπάρχουν και άλλα προϊόντα όπως το κρασί, το τσάι, η κουρκουμίνη που έχουν αντιοξειδωτική δράση.
Ο επαρκής ύπνος φαίνεται ότι συμβάλει στην διατήρηση ενός νεανικού οργανισμού. Ο οκτάωρος ύπνος μπορεί να αναπλάσει το δέρμα μας μέσω της παραγωγής κολλαγόνου, να διατηρήσει την ευλυγισία των αρθρώσεων και των οστών, να μειώσει τα επίπεδα του στρες.
Η μείωση του άγχους παίζει σημαντικό ρόλο στην αντιγήρανση. Οι ορμόνες του στρες όπως η κορτιζόλη φθείρουν τον εγκέφαλο και άλλους ιστούς. Οι τεχνικές χαλάρωσης και διαλογισμού απομακρύνουν το στρες και βοηθάνε στην διατήρηση της υγείας.
Την ίδια επίδραση έχουν οι θετικές σκέψεις. Οι άνθρωποι που δεν αναλώνονται σε δυσάρεστες και αγχωτικές σκέψεις ζουν περισσότερο.
Εξίσου σημαντικές είναι οι κοινωνικές επαφές. Οι δεσμοί με την οικογένεια και τους φίλους, οι συναναστροφές με άλλους ανθρώπους μας κάνουν ευτυχισμένους. Οι ορμόνες της ευτυχίας ισχυροποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα και καθυστερούν τη γήρανση.
Η τακτική άσκηση ρυθμίζει τις ορμόνες και συμβάλει στην αντιμετώπιση της σαρκοπενίας που πλήττει τους ηλικιωμένους. Με τον όρο σαρκοπενία εννοούμε την μείωση των μυικών ιστών.
Εκτός από το μυαλό, τα οστά και το σώμα, έχει σημασία να προστατεύσετε το δέρμα. Ο μεγαλύτερος εχθρός της επιδερμίδας είναι η ηλιακή ακτινοβολία. Εάν χρησιμοποιείτε αντιηλιακό τακτικά, θα αποφύγετε τις ρυτίδες και τα στίγματα.
Η αλόη έχει θεραπευτικές και ενυδατικές ιδιότητες για το δέρμα. Επίσης, τα σκευάσματα που περιέχουν υαλουρονικό οξύ διατηρούν το νερό στο δέρμα και δημιουργούν ένα προστατευτικό τείχος.
Βιβλιογραφία/πηγές:
Nikola Getoff, (2007), Anti-aging and Aging factors is life. The role of free radicals. Science Direct. Vol 76, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0969806X07000047.
Silke K. Schagen, Vasiliki Zampeli, et al, (2012), Discovering the link between nutrition and skin aging. Journal Dermato-Endocrinology, Vol4, https://www.tandfonline.com/doi/full/10.4161/derm.22876.
Γράφει η Dr Angel,
Αγγελική Κοσκερίδου
Holistic Doctor – Counseling Psychotherapist
Doctor of Naturopathic Medicine
MSc Health Psychology
insta: dr_aggelikikoskeridou_official
