H κλασική προσέγγιση των συστημάτων υγείας παγκοσμίως, επομένως και των επίσημων ιατρικών κατευθύνσεων, βασίζεται πολύ περισσότερο στην αντιμετώπιση του προβλήματος αν και όταν προκύψει, παρά στην προαγωγή εκείνων των στοιχείων που διασφαλίζουν μια καλή υγεία.
Σκεφτείτε πόσο πόνο και χρήματα θα γλιτώναμε σε προσωπικό επίπεδο, αλλά και πόσες δαπάνες θα εξασφάλιζαν τα κράτη, εάν δινόταν βάρος στην πρόληψη και όχι στην εκ των υστέρων παρέμβαση.
Την απάντηση σε τέτοιου είδους αναζητήσεις, που φαντάζουν εύλογες για κάθε νοήμονα άνθρωπο, έρχεται να δώσει η Θετική Υγεία. Με αυτό τον όρο εννοούμε την επιστημονική μελέτη των ανθρώπων ή των παραγόντων της υγείας, που μπορούν να συμβάλουν σε μια πιο υγιεινή ζωή.
Όλοι μπορούν να έχουν μια καλύτερη ζωή
Εάν θέλαμε να δώσουμε έναν ορισμό, θα λέγαμε πως η Θετική Υγεία προσπαθεί να ανακαλύψει ποια είναι αυτά τα στοιχεία που όχι μόνο μειώνουν τον κίνδυνο ασθενειών, αλλά διασφαλίζουν μια μεγαλύτερη και καλύτερη ζωή.
Σε αντίθεση με την παραδοσιακή ιατρική που αντιμετωπίζει μια αρνητική κατάσταση όπως η ασθένεια για να φέρει το άτομο σε μια ουδέτερη κατάσταση, η Θετική Υγεία προσπαθεί να ανυψώσει τον άνθρωπο πολύ πιο πέρα, σε μια θετική κατάσταση. Δηλαδή, η Θετική Υγεία είναι ίσως κάτι πολύ περισσότερο από πρόληψη. Και αυτό γιατί η πρόληψη στοχεύει να προλάβει ή να περιορίσει έναν κίνδυνο, ενώ η Θετική Υγεία να προάγει το ευ ζην.
Σε επίπεδο διακηρύξεων, κάτι τέτοιο έχει διατυπωθεί από το 1946 στην ίδια την χάρτα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας η οποία περιέχει τον εξής ορισμό για την υγεία: "Η υγεία είναι μια κατάσταση πλήρους σωματικής, πνευματικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλά η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας". Δυστυχώς, αυτός ο ορισμός έμεινε ένα σύνθημα από την παραδοσιακή ιατρική και τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης.
Οι παράγοντες που προάγουν την Θετική Υγεία
Οι κατηγορίες που ευνοούν την Θετική Υγεία μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις παράγοντες: Τους βιολογικούς, τους υποκειμενικούς και τους λειτουργικούς.
- Οι βιολογικοί παράγοντες μπορούν να μετρηθούν αντικειμενικά μέσω της παρατήρησης ή απλών ιατρικών εξετάσεων. Περιλαμβάνουν χαρακτηριστικά όπως χαμηλή αρτηριακή πίεση, ο χαμηλός δείκτης μάζας σώματος, κλπ.
- Οι υποκειμενικοί παράγοντες περιλαμβάνουν ψυχολογικές καταστάσεις και θετικά συναισθήματα όπως ικανοποίηση από την ζωή, αισιοδοξία, νόημα και σκοπό.
- Οι λειτουργικοί παράγοντες σχετίζονται με το περιβάλλον του ατόμου και τη σχέση που έχει αναπτύξει με αυτό. Για παράδειγμα η ύπαρξη στενών φίλων και μελών της οικογένειας, ένας σταθερός γάμος, η ικανότητα εκτέλεσης των καθημερινών καθηκόντων, κ.α.
Από την θεωρία στην πράξη
Όπως καταλαβαίνετε, η Θετική Υγεία συνδέεται άμεσα με την Θετική Ψυχολογία και τα θετικά συναισθήματα. Μεγάλος αριθμός ερευνών που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια έχουν δείξει ότι τα αρνητικά συναισθήματα όπως ο θυμός, το άγχος , η επιθετικότητα, η κατάθλιψη είναι βλαβερά για την καρδιά και όχι μόνο. Τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια να ερευνηθεί ο τρόπος που τα θετικά συναισθήματα επηρεάζουν θετικά την καρδιά και τον οργανισμό.
Η Πολυεθνική Μελέτη Αθηροσκλήρωσης (MESA) που δημοσιεύτηκε το 2015, επιβεβαίωσε τη σχέση μεταξύ αισιοδοξίας και καρδιαγγειακής υγείας. Η έρευνα αυτή πραγματοποιήθηκε από την ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου του Ιλινόις.
Άλλες έρευνες θέλουν να διαπιστώσουν τον τρόπο που τέτοιου είδους θετικοί παράγοντες μπορούν να ενισχύσουν την άμυνα του οργανισμού. Ήδη ο τομέας της Θετικής Ψυχολογίας έχει κάνει πρόοδο σε αυτόν τον τομέα, εξετάζοντας την συμβολή των θετικών συναισθημάτων στην τόνωση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Ο Martin E.P. Seligman, Διευθυντής του Κέντρου Θετικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας, εκτιμά ότι η Θετική Υγεία μπορεί να είναι προσδιορισμένη και μετρήσιμη. Σύμφωνα με τον ίδιο, μελετώντας υφιστάμενες έρευνες μπορούμε να δοκιμάσουμε την υπόθεση ότι η Θετική Υγεία φέρνει αύξηση της μακροζωίας, μειωμένο κόστος για την υγεία, καλύτερη ψυχική υγεία και καλύτερη πρόγνωση κατά την εμφάνιση ασθενειών. Προτείνει δε αυτές οι πτυχές της Θετικής Υγείας να γίνουν επίσημοι στόχοι των συστημάτων υγείας και να ενταχθούν στα ιατρικά πρωτόκολλα.
Πηγές:
-Health Behavior and Policy Review(Vol2, January 2015)
-positivehealthresearch.org
-Robert Wood Johnson Foundation
Γράφει η Dr Angel,
Αγγελική Κοσκερίδου
Holistic Doctor – Counseling Psychotherapist
Doctor of Naturopathic Medicine
MSc Health Psychology