ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
Ψυχολογία μέσα από την Τέχνη
Όσο πίσω και να γυρίσουμε τον χρόνο στην ιστορία του ανθρώπου, θα εντυπωσιαστούμε από τον βαθμό στον οποίον η τέχνη είναι συνυφασμένη με τη ζωή του.
Η τέχνη είναι μία διάλεκτος, ιδιαίτερα μεγάλης αξίας. Είναι ικανή να μεταφέρει ακόμα και το ανέκφραστο πολλές φορές, να μεταδώσει απλόχερα δονήσεις και δράματα που σχετίζονται με την ανθρώπινη ζωή. Λειτουργεί μεταξύ άλλων και ως μέσο έκφρασης για τον καλλιτέχνη και το κοινό.
Ο ίδιος ο ορισμός της τέχνης, αλλά και η δυναμική που κατέχει, ως προς τον συμβολισμό της, τη σημειολογία, την αποδοχή και κατανόηση από το κοινό είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο, με πολλές φορές αντικρουόμενες ερμηνείες και θεωρίες. Εδώ όμως θα επιλέξουμε να κάνουμε μία αναφορά στον ρόλο που διαδραματίζει η τέχνη και η έκφραση στην ψυχολογία του δημιουργού.
Από τη φύση του ο άνθρωπος έχει την ανάγκη να επικοινωνεί αλλά και να εκφράζει τα συναισθήματά του. Μέσα από ένα έργο του ο δημιουργός μπορεί να εκφράζει ένα πλήθος συναισθημάτων, σκέψεων, προβληματισμών ή προτάσεων. Βοηθά το άτομο να βρει λύσεις, να δώσει ζωή στην νεκρή ενέργεια, να εκφράσει τα συναισθήματά του και τις ατομικές εμπειρίες στον εξωτερικό κόσμο.[1]
Τι σημαίνει ‘δημιουργικότητα’
Σύμφωνα με εγχειρίδιο του υπουργείου παιδείας, με θέμα την τέχνη, η λέξη δημιουργία σημαίνει:
‘Αγωγή (οδήγημα, μεταφορά) διαφόρων επιμέρους στοιχείων σε μια ενότητα και ολότητα λειτουργική. Η δημιουργία είναι λοιπόν μια λειτουργική σύνθεση ή ανασύνθεση επιμέρους στοιχείων.’[2]
Μία σύνθεση είναι μια ενότητα διαφορετικών πραγμάτων που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Είναι μια σύνθεση δυναμική ή διαλεκτική, άρα η δημιουργία είναι μια σύνθεση δυναμική και διαλεκτική.
Η δημιουργία, λοιπόν, γίνεται το όχημα για ένα άτομο να εξωτερικεύσει τα συναισθήματά του, την έντασή του. Αφήνεται ελεύθερο, χωρίς αναστολές, και δημιουργεί έναν δικό του κόσμο. Αποστασιοποιείται από το πρόβλημα, ώστε να το αντιληφθεί και να το αντιμετωπίσει.
Ψυχιατρικές θεραπείες στηρίζουν το έργο τους στην δημιουργία, την έκφραση, την τέχνη. Από αυτές τις οδούς επιδιώκεται η δημοσιοποίηση της ψυχικής οδύνης, η επικοινωνία με τον κόσμο του ατόμου και, τελικά, η επούλωση των ψυχικών τραυμάτων.
Η επιστήμη της ψυχολογίας όμως έχει χρησιμοποιήσει και διάφορες μορφές τέχνης για να εξετάσει και να αναλύσει την ψυχοσύνθεση ενός ατόμου.
Η επιστήμη στηρίζεται στην αρχή ότι όλα τα είδη δημιουργικής ή καλλιτεχνικής έκφρασης αποτελούν έναν τρόπο για να εκφραστούν ή να γίνουν αντιληπτές πτυχές του εσωτερικού κόσμου του ατόμου.
Το θέατρο, ο χορός και η μουσική ήταν τα βασικά συστατικά για την ανάπτυξη του ψυχοδράματος ως μορφή ψυχοθεραπείας από τον Jacob Moreno. Μία μέθοδος διερεύνησης του ψυχισμού του ατόμου, όπου οι συμμετέχοντες καλούνται να δραματοποιήσουν παροντικά, παρελθοντικά, ακόμη και μελλοντικά γεγονότα της ζωής τους.[3]
Πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκε η ζωγραφική ως διαγνωστικό όργανο από τον Hermann Rorschach. Συνδύασε την αφηρημένη εικονογράφηση (κηλίδες μελανιού σε διπλωμένη καρτέλα) και μελέτησε την προσωπικότητα του ατόμου που έβλεπε την εικόνα και την ερμήνευε κατά βούληση.
Οι ψυχολόγοι Henry A. Murray και Christiana D. Morgan δημιούργησαν το τεστ θεματικής αντίληψης (TAT TEST) το οποίο αποτελείται από δεκαεννέα εικόνες σε καρτέλες. Το άτομο παροτρύνεται από τον θεραπευτή να δημιουργήσει ιστορίες σύμφωνα με την καρτέλα που βλέπει.
Με την πάροδο των χρόνων λοιπόν ψυχολογία και τέχνη αποκτούν όλο και στενότερους δεσμούς, όχι μόνο επειδή πολλά ψυχοδιαγνωστικά τεστ χρησιμοποιούν διάφορες μορφές τέχνης, αλλά και γιατί η ενασχόληση με την τέχνη καθ’ αυτό έχει θεραπευτική επίδραση στον ψυχισμό του ατόμου.
[1] http://www.inhealthcare.gr
[2] http://archeia.moec.gov.cy/
[3] http://www.tokleidi.com
Γράφει η Dr Angel,
Αγγελική Κοσκερίδου
Holistic Doctor – Counseling Psychotherapist
Doctor of Naturopathic Medicine
MSc c. Health Psychology
insta: dr_aggelikikoskeridou_official
